गुरुपौर्णिमा म्हणजे काय?
गुरुपौर्णिमा हा भारतीय संस्कृतीतील एक पवित्र आणि आध्यात्मिक सण आहे. प्रत्येक व्यक्तीच्या आयुष्यात शिक्षक, मार्गदर्शक, किंवा गुरु महत्त्वाचा असतो — जो अज्ञानाचा अंधार दूर करून ज्ञानाचा प्रकाश देतो. ‘गु’ म्हणजे अंधार आणि ‘रु’ म्हणजे तो दूर करणारा. म्हणजेच गुरु म्हणजे अंधार दूर करणारा.
इतिहास आणि आध्यात्मिक महत्त्व:
व्यास पौर्णिमा: या दिवशी महर्षी वेदव्यास यांचा जन्म झाला होता, ज्यांनी महाभारत लिहिले आणि वेदांचे संकलन केले. म्हणूनच या दिवसाला व्यास पौर्णिमा असेही म्हणतात.
बौद्ध परंपरेत: भगवान गौतम बुद्धांनी सारनाथ येथे आपल्या पहिल्या पाच शिष्यांना पहिलं उपदेश याच दिवशी दिला होता.
जैन धर्मात: या दिवशी भगवान महावीरांनी गौतमगंधर यांना प्रथम शिष्य म्हणून स्वीकारलं.
गुरुपौर्णिमा का साजरी करतात?
गुरु हे केवळ शिक्षण देणारे नसतात, तर आयुष्याला योग्य दिशा दाखवणारे मार्गदर्शक असतात. म्हणूनच गुरुपौर्णिमा साजरी केली जाते.
गुरूंप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी
त्यांच्या शिकवणुकीची आठवण ठेवण्यासाठी
स्वतःच्या आध्यात्मिक आणि वैयक्तिक प्रगतीचा विचार करण्यासाठी
आजच्या काळात गुरुपौर्णिमेचं स्थान :
आज ज्ञान इंटरनेट, सोशल मीडिया, आणि ऑनलाईन कोर्सेसमधूनही मिळतं. पण खरा गुरु तोच —
जो प्रेरणा देतो,
चुका दाखवतो आणि योग्य दिशा दाखवतो,
आणि आयुष्याच्या संघर्षात हात धरून उभा राहतो.
गुरुपौर्णिमा हे स्मरण करून देते की, कोणतेही यश एकट्याचे नसते—त्यामागे नेहमीच एखाद्या गुरूचे मार्गदर्शन असते.
आपण गुरुपौर्णिमा कशी साजरी करू शकतो?
आपल्या शिक्षक, पालक किंवा गुरूंना फोन करून, भेट घेऊन किंवा एक साधं ‘धन्यवाद’ सांगून कृतज्ञता व्यक्त करा.
ध्यान, व्रत किंवा मौन पाळा – आत्मपरीक्षण करा.
एखाद्या शैक्षणिक संस्थेला दान द्या.
आध्यात्मिक ग्रंथ वाचा – भगवद्गीता, बुद्धांचे उपदेश, स्वामी विवेकानंदांचे विचार.
शेवटचा विचार :
“गुरु म्हणजे केवळ शिक्षक नव्हे, तो म्हणजे प्रेरणा, आधार, आणि प्रकाशाचा झरा.”
गुरुपौर्णिमेच्या निमित्ताने, आपण फक्त शाळेतील शिक्षकच नव्हे तर आयुष्यात जे जे शिकवलं – आईवडील, मित्र, अनुभव, अडचणी आणि अपयश — यांनाही वंदन करूया.
कारण खरं पाहता, आयुष्य हेच सर्वात मोठं गुरु आहे.